काळूशी (कालबासू फिश ) : पूर्णा नदी (येलदरी धरण) परभणी मधील अतिशय लोकप्रिय मासा : Calbasu / Labeo Calbasu : Popular fish in Purna River (Yeldari Dam) Parbhani.

काळूशी : नदीमधील शुद्ध देसी मासा 

Kalushi /Calbasu carp (Lumbini)

काळूशी मासा ही गोड्या पाण्यातील माशांची एक प्रजाती आहे आणि तीन भारतीय प्रमुख माश्यांमध्ये कथला, रोहू आणि मिरगल च्या खालोखाल सर्वात महत्त्वाची कार्प प्रजाती आहे. हे एक लोकप्रिय फूड फिश आहे आणि स्पोर्ट फिश म्हणून देखील याची प्रशंसा केली जाते. अलीकडेच या माशांच्या प्रजातीने देश-विदेशातील शोभेच्या मासळी बाजारात प्रवेश केला आहे. गेल्या काही वर्षांत, जास्त मासेमारी आणि मानववंशशास्त्रीय कारणांमुळे या माशांच्या प्रजातीची नैसर्गिक लोकसंख्या गंभीरपणे कमी झाली आहे. भारतात हे धोक्यात येण्याजवळ लोअर रिस्क आणि बांगलादेशात चिंताजनक प्रजाती म्हणून नोंदवले गेले आहे. पूर्वी अन्न व आहार देण्याची सवय आणि पुनरुत्पादक जीवशास्त्र यासह काळूशी मासा विविध पैलूंवर कार्य केले गेले.

प्रजातींचे वर्णन 

काळूशी माश्यांमध्ये पोटापेक्षा डोर्सल प्रोफाइल अधिक बहिर्गोल असते. ओठ जाड, झाकलेले. मॅक्सिलरी जोडीपेक्षा दोन बारबेलचे जोड्या, रोझल जोडी . थरथरणे वर कोणतेही छिद्र नाही. डोकाच्या अर्ध्यापासून थोडासा आधीचा भाग कौडल पेडनकल लहान आहे. पार्श्व रेखा चांगली चिन्हांकित केली, आकारात मध्यम प्रमाणात आकर्षित करते. पृष्ठीय पंखापूर्वी 20 पंक्ती स्केल आहेत आणि कॉडल पेडुनकलच्या 22 पंक्ती आहेत, तोंड माफक प्रमाणात रुंद आणि आनुवंशिक आहे. रंग गडद-काळा परंतु व्हेंट्रल भाग हलका गडद. ऑप्टिक्युलर प्रदेशाचा व्हेंट्रल भाग पांढरा बुबुळ तांबे आहे. या माशाची लांबी 90 सेमी  पर्यंत पोहोचते.

सवयी

 

Kalushi/ Calbasu fish in Purna river (Lumbini) 

काळूशी हि गोड्या पाण्यातील माशांची प्रजाती आहे; प्रामुख्याने नद्यांमध्ये वस्ती आहे परंतु नैसर्गिक तलाव, जलाशय, नाले, मोठे तलाव, आणि कालवे या ठिकाणीही चांगल्याप्रकारे आढळून आलेल्या आहेत. नद्यांचे खोल तलाव हे त्याचे आवडते निवासस्थान आहे, जिथे हिवाळ्यातील आणि उन्हाळ्याच्या महिन्यांत मोठ्या प्रमाणात त्याचे स्थानिकीकरण केले जाते आणि पावसाळ्याच्या महिन्यात प्रजननासाठी नदीच्या जवळच्या उथळ प्रदेशात जाणे तलावाच्या चिखलात राहून राहणे आवडते आणि अधूनमधून पृष्ठभागावर आणि तलावाच्या काठाजवळ पोसण्यासाठी येतात. लार्वा प्रामुख्याने पाण्याच्या पृष्ठभागावर आणि उप-पृष्ठभागाच्या प्रदेशांवर दिसतात.

सवयी आणि राहणीमान

Calushi/Calbasu Fish in Purna river (Lumbini)

सामान्यत: ते तळाशी राहून आपले अन्न खाते. हे भाजीपाला पदार्थ, क्रस्टेसियन्स, कीटकांच्या अळ्या इत्यादींना खाद्य तिचे आवडते आहे. लेबेओ कॅलबासू शैवाल 10%, जास्त झाडे 48%, प्रोटोझोआ 12%, क्रस्टेसियन 10%, मोलस्का 5%, चिखल आणि वाळू 15% खातात. ते नद्या व उपनद्यामध्ये राहतात. ते खोल पूल, सुस्त आळशी, खाड्यांमध्ये देखील दिसतात, त्यांचे तलाव व पोंड मध्ये संगोपन करता येते.

आर्थिकदृष्ट्या महत्व 

काळूशी या माशीमध्ये 5.36 ग्रॅम तेल त्याच्या यकृताच्या 65 सेमी  पर्यंत आढळते. त्याच्या यकृत तेलात व्हिटॅमिन "ए" असते. या मासळीला बाजारात मोठी मागणी आहे. काळूशी माशी खाण्यासाठी अतिशय लोकप्रिय समजली जाते कारण हि माशी नदीमधील गावरान आणि देशी ब्रीड असल्याचे समजले जाते. हायफोफिसेशन या प्रक्रीये द्वारे या प्रजातीचे हॅचरीमध्ये कृत्रिमरित्या पैदास केली जाते, हिवाळ्यामध्ये अतिशय ताजी फिश मिळते त्यामुळे या माशीला खाण्यामध्ये खूप पसंद केले जाते.

__________________________________________________________

English Translation    

Kalushi (Labeo Calbasu)

Calushi fish or calbasu Carp (Lumbini)

Labeo calbasu is a freshwater fish species and is the most important carp species next to three Indian Major Carps Labeo rohita, Catla catla and Cirrhinus mrigala. It is a popular food fish and also is admired as a sport fish. Recently this fish species has also made its entry in ornamental fish markets of India and abroad. In last few years, the natural populations of this fish species has seriously declined due to over fishing and other anthropological reasons. In India it has been reported as Lower Risk near Threatened and in Bangladesh as endangered species. Earlier number of works has been conducted on different aspects of Labeo calbasu including food and feeding habit and reproductive biology.   

Description of species

Dorsal profile is more convex than of abdomen. Lips thick, fringed. 2 pairs of barbells, postal pair longer than maxillary pair  No pores on snout. Eye situated a bit anterior from the half of the head. Caudal peduncle is short. Lateral line well marked, scales moderate in size. There are 20 rows of scales before dorsal fin and 22 rows round the caudal peduncle  Mouth is moderately wide and inferior. Gill openings wide and gill takers are villi form, short and feeble . Colour dark-black but the ventral part light dark. Ventral portion of the opercular region is white iris coppery. This fish attains a length of 90 cm.

Habitat

It is a freshwater fish species; mainly inhabits rivers but is also well established in natural lakes, reservoirs, streams, ponds, and  canals.  Its  favorite habitat  is  the  deep  pools  of  rivers,  where  it  largely remains localized during the winter and summer months, and  ascend  to  adjacent  shallower  region  of  the  river  for breeding  during  monsoon  months  It  is available both  in plains as  well  as in the hill streams and  it  is  found  of  living  in  mud  of  the  pond  and occasionally  comes  to  the  surface  and  near  the  edge  of the  pond  for  feeding.  The  larvae  and  post-larvae  mainly shoal on the surface and sub-surface regions of the water.

Habit and Habitat

Generally it is a bottom feeder. It feeds on vegetable matter, crustaceans, insect larvae etc. Labeo calbasu feeds on algae 10%, higher plants 48%, protozoa 12%, crustacean 10%, mollusca 5%, mud and sand 15%. It does inhabit rivers and tributaries. They are also seen in deep pools clear sluggish streams, creeks. It can be reared in ponds and tanks 

Economic Importance

5.36 gm oil is found form 65 cm of its liver. Its liver oil contains Vitamin “A”. This fish is in great demand in the market. Kalushi is considered to be very popular for eating flies as it is considered to be a Gavaran and native breed in the river. This species is artificially bred in hatcheries through the process of hypophysis, getting very fresh fish in winter so this fly is very much preferred to eat.